Γνωριμία με τον Άγιο Ιωάννη Κυνουρίας

Η  ΚΥΝΟΥΡΙΑ  ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης και παλαιότερα Ορεινό Άστρος) βρίσκεται επί του αρχαιότερου δρόμου Παρ. Άστρους – Τρίπολης, στο 23ο περίπου χλμ. Είναι ένα ορεινό χωριό, σε 750 μ. υψ., στη βόρεια πλαγιά του Σαραντάψυχου, πρόβουνου του Πάρνωνα (Μαλεβού). Η πρώτη μνεία του χωριού του Αγίου Ιωάννη γίνεται στο Χρονικό της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης του Γεωργίου Σφρατζή, το 1453 (βιβλίο Β΄, κεφ. Χ). Το όνομα του χωριού «Άγιος Ιωάννης», που μάλλον οφείλεται σε ναό αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, είναι μάλλον ευεξήγητο για την περιοχή της Κυνουρίας, όπου οι κάτοικοί της ως νεοπροσήλυτοι στο Χριστιανισμό, από τον 9ο- 10ο αι. και μετά, έδωσαν στα χωριά τους ονόματα Αγίων, έκτισαν παντού εκκλησίες, ξωκλήσια, προσκυνητάρια, σκήτες και αρκετά Μοναστήρια. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται η Κυνουρία ως «μικρογραφία του Αγίου Όρους». Ωστόσο, υποστηρίζεται και η άποψη ότι το πατριδωνυμικό «Αγιαννίτες» προέρχεται από το «Αιγινήτες», δεδομένου ότι οι Αιγινήτες αναγκάσθηκαν σε μετοίκηση στη Θυρέα, την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου (Θυρέα είναι η αρχαία ονομασία περιοχής της Βόρειας Κυνουρίας που περιλαμβάνει το Άστρος, το Παράλιο Άστρος, τη Μελιγού, το Χάραδρο, τον Πλάτανο και τον Άγιο Ιωάννη). Περί τα μέσα του 19ου αι. ήταν το κεφαλοχώρι της περιοχής και μόνιμη κατοικία. λόγω της ορεινής και απόμερης θέσης του. Οι κάτοικοι κατέβαιναν στα χειμαδιά, στον κάμπο της Θυρέας, μόνο για το μάζεμα του ελαιόκαρπου και το βγάλσιμο του λαδιού. Παραχείμαζαν, λοιπόν, στα αγροτικά πρόχειρα καλύβια τους στη θέση του σημερινού Άστρους, γνωστού και γι’ αυτό το λόγο ως Αγιαννίτικα Καλύβια. Ύστερα από την απελευθέρωση και αφού εκλείψανε οι κίνδυνοι, μεγάλα έργα έγιναν στην περιοχή του Άστρους και οι κάτοικοι άρχισαν να περνούν εκεί όλο το χειμώνα.  Επιβλήθηκε τότε σταδιακά και το πατριδωνύμιο «Άστρος» ή και «Άστρα» στα Αγιαννίτικα Καλύβια, ονομασία ώς τότε που αντιστοιχούσε σε ολόκληρη περίπου την αρχαία Θυρέα. Έκτοτε, και ο Άγιος Ιωάννης ονομάστηκε και «Απάνω Άστρος» ή «Ορεινό Άστρος». Από το Άστρος, λοιπόν, ο «φιδωτός» ανηφορικός δρόμος οδηγεί στα ορεινά χωριά της Κυνουρίας.  Ανεβαίνοντας τις «κοδέλες», το δρόμο δηλαδή με τις στροφές, έχει κανείς τη δυνατότητα να απολαύσει μια πανοραμική άποψη του Παραλίου Άστρους και του κάμπου με το Μεσόγειο Άστρος. Στα αριστερά θα συναντήσει τη Μονή της Παλιοπαναγιάς, χωμένη μέσα στο βουνό και το πράσινο, που σύμφωνα με τις πηγές χτίστηκε το 13ο αι., με χορηγία του Αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, που δυστυχώς δεν σώζεται στην αρχική της μορφή. Στη συνέχεια περνάς από την ορεινή Μελιγού και σε 5 λεπτά φτάνεις στον Αγιάννη. Στην είσοδο του χωριού υπάρχει η σύγχρονη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Συνεχίζοντας συναντάς ένα αλσύλλιο, το «Κουτρί». Εκεί ο επισκέπτης διακρίνει εντοιχισμένη μια μαρμάρινη πλάκα. Πρόκειται για την κτητορική επιγραφή της περίφημης Σχολής Καρυτσιώτη που μόνη αυτή σώθηκε μετά την πυρπόληση της Σχολής από τις ορδές του Ιμπραήμ στις 30 Ιουλίου του 1826. Η Σχολή είχε ιδρυθεί από το Δημήτριο Καρυτσιώτη, μεγάλο ευεργέτη της περιοχής, ξενιτεμένο στην Τεργέστη, που διέπρεψε στο εμπόριο. Η Σχολή ήταν πλήρες διδακτήριο – οικοτροφείο και λειτούργησε το 1798 με μαθητές σχεδόν από όλη την Πελοπόννησο. Ως παράρτημα της Σχολής του Αγιάννη ιδρύθηκε δεύτερη Σχολή στα Αγιαννίτικα Καλύβια, το 1805. Στο κτίριο της Σχολής στεγάζεται σήμερα το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους. Μετά το «Κουτρί», περί τα 250 μ., απαντά κανείς την κεντρική πλατεία του χωριού, με την μεγάλη πλατάνα. Εκεί βρίσκεται και ο ναός του Άι-Γιώργη, μεταβυζαντινός, με ολόγραφο το εσωτερικό του. Οι τοιχογραφίες είναι πιθανόν έργα του Αγιαννίτη ιερέα και ζωγράφου Γεωργίου Κουλιδά. Σε πολλές από αυτές διακρίνονται τα ίχνη από το πέρασμα του Ιμπραήμ: ξιφισμοί στα πρόσωπα των Αγίων και το βγάλσιμο των ματιών τους. Κοντά στην πλατεία βρίσκεται δίωροφο μακρόστενο οίκημα, με πολεμίστρες, το οποίο, κατά την παράδοση, χρησιμοποιήθηκε ως Κυβερνείο για την εγκατάσταση της Επαναστατικής Κυβέρνησης, από 22 Αυγούστου έως 1 Οκτωβρίου 1822. Το χρονικό αυτό διάστημα βεβαιώνεται και από τα Αρχεία των Λαζάρου και Γεωργίου Κουντουριώτη (τ. Α΄, σ. 92 κ.εξ.). Κατηφορίζοντας από την πλατεία του Άι-Γιώργη προς το κάτω μέρος του χωριού περνάμε από τη θέση Κουφόβουνο, όπου σώζονται αναπαλαιωμένα τα αρχοντικά σπίτια του προεστού Αναγνώστη Παπάζογλου, και φτάνουμε στην καμαρόσκεπη πηγή Πηγαδάκι, με την ανάγλυφη, αραβογράμματη τουρκική επιγραφή σε εντοιχισμένη πλάκα και χρονολογία 1100 (1742 μ.Χ.): «Ο ρεϊζης (αξιωματικός) Χατζη-Ισμαήλ, φιλάνθρωπος και ειρηνοποιός, αφήνει πηγή νερού καθαρού και γλυκού χάρη του κόσμου. Για το ζωγόνο έργο του να λέτε τη Φετιχά (προσευχή)». Λίγο πιο κάτω βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, επίσης μεταβυζαντινή. Ο επισκέπτης θαυμάζει την υπεραιωνόβια πλατάνα και το άφθονο παγωμένο νερό που πηγάζει ακριβώς κάτω από την εκκλησία και ρέει από τέσσερις κανάλους. Μέχρι το 1960 περίπου το νερό κινούσε τέσσερις νερόμυλους και ποτίζονταν τα προσοδοφόρα περιβόλια. Δυστυχώς τώρα ο τόπος έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί και τα βάτα πήραν τη θέση των μποστανιών. Συνεχίζουμε ανατολικά, στο κάτω χωριό, προσπερνάμε το παλιό σχολείο, το  προσκυνητάρι στη θέση της εκκλησίας του Αγίου Βασιλείου, που και αυτή πυρπόλησε ο Ιμπραήμ, και φτάνουμε στην πολυτραγουδισμένη πηγή, το Σουληνάρι, με την επιβλητική πλατάνα, στόλισμα για την περιοχή.«Στον Αγιάννη ’ναι ένα νερό, το λένε Σουληνάρι, κι όγοιος πάσχει από έρωτα να πάει να πιει, να γιάνει! Μικρή μου Αγιαννιτοπούλα, μού’ χεις κάψει την καρδούλα». Από την πλατεία του Άι-Γιώργη, δρόμος οδηγεί στο άνω μέρος του χωριού, και στη Λάκκα, τη δεύτερη πλατεία, όπου βρίσκεται και ο ναός της Παναγίας, χτισμένος από τους αδελφούς Μ. Παπούλια (ή Τουρή) πάνω στα θεμέλια παλαιότερου που κατέστρεψε ο Ιμπραήμ. Από το σημείο αυτό μπορεί κανείς να θαυμάσει σχεδόν ολόκληρο το χωριό, την άγρια ομορφιά των γύρω βουνών και το ζωογόνο πράσινο. Ο δρόμος συνεχίζει και οδηγεί στην έξοδο από το χωριό προς το Μοναστήρι της Μαλεβής και τον Άγιο Πέτρο. Βγαίνοντας από τον Αγιάννη επιβάλλεται μια στάση στο Περδικονέρι, πηγή με εξαίρετο και χωνευτικό νερό. Ο εξωραϊστικός Σύλλογος του χωριού διαμόρφωσε το χώρο με καθίσματα και στέγαστρο, δημιουργώντας έτσι ένα ιδανικό μέρος για ξεκούραση και για βόλτα ιδίως τα ζεστά καλοκαιρινά βράδια. Σε 2 χιλιόμετρα περίπου, στη θέση «Ξηροκάμπι», σώζονται ερείπια του Κάστρου της Ωριάς, από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, για το οποίο έχουν ειπωθεί πολλοί θρύλοι, παραδόσεις και τραγούδια. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 άρχισε στον Αγιάννη έντονη οικοδομική δραστηριότητα, που συνεχίζεται ώς τις μέρες μας, και αφορά κυρίως την αναπαλαίωση των παλιών παραδοσιακών οικιών.  Έχει εξελιχθεί ως το παραθεριστικό χωριό του Άστρους και ιδίως το καλοκαίρι είναι τόπος συγκέντρωσης των απανταχού Αγιαννιτών, αλλά και παραθεριστών. Πέρα από τις φυσικές ομορφιές του, και το ωραίο ορεινό κλίμα που αναζωογονεί, ο Αγιάννης απέχει μόνο μισή ώρα από την παραλία του Άστρους. Διαθέτει εξαιρετικές ταβέρνες, όπου σερβίρονται κρέατα και τυριά παραγωγής των κτηνοτρόφων της περιοχής, αλλά και το περίφημο Αγιαννίτικο κρασί, το κοκκινέλι. Λειτουργεί επίσης παραδοσιακός ξενώνας με όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Στιγμές χαλάρωσης απολαμβάνεις συντροφιά με ένα καφέ και γλυκό του κουταλιού στα καφενεία στην πλατεία του Άι-Γιώργη, κάτω από την πλατάνα, αγναντεύοντας τα βουνά. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και κυρίως στα πλαίσια των θρησκευτικών εορτών του Αγίου Παντελεήμονα, της Αγίας Παρασκευής και της Παναγίας, οργανώνονται παραδοσικά πανηγύρια – γλέντια, αλλά και πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων.«Στον Αγιάννη αγάπησα πέρδικα πλουμισμένη,στον Αγιάννη η καρδούλα μου είναι φυλακισμένη.Αγιαννίτισσα θα πάρω για θα πέσω να πεθάνω!» Σμαράγδη Αρβανίτη Ιστορικός-Αρχαιολόγος _____________ http://www.arcadians.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=242:p-&catid=89